Ewaluacja w edukacji

Zestawienie bibliograficzne w wyborze

Wyboru dokonała Urszula Bojkowska

LITERATURA DOSTĘPNA W BIBLIOTECE PEDAGOGICZNEJ W ZAMOŚCIU

Bardzo różnie rozumiana i kojarzona na ogół z zachodnimi systemami zarządzania ewaluacja staje się ważnym elementem strategii działań społecznych. Znalazła też stałe miejsce w polskiej edukacji. Na ewaluację możemy patrzeć jako na proces wspomagający
rozwój albo jako na stały element w procedurach zarządzania jakością pracy. W przeciwieństwie do oceniania, ewaluacja uczy pozytywnego nastawienia do rzeczywistości. Jest koniecznym warunkiem racjonalnego jej działania. Poniższe zestawienie jest próbą znalezienia odpowiedzi na pytania: czym właściwie jest owa ewaluacja, jakie jest jej znaczenie w polskiej edukacji, jak należy ją rozumieć i czemu właściwie ma służyć.

Artykuły z czasopism

• Dlaczego ewaluacja wewnętrzna / Bożena Wyskiel, Ewa Tłuczek. W: „Nowe w Szkole”. – 2001/2002, nr 3. Dodatek „Kierowanie Szkołą” nr 3, s. 5-6
  Autorki podają definicję ewaluacji. Wyjaśniają znaczenie ewaluacji wewnętrznej w pracy szkoły, wykazują różnice między autoewaluacją a ewaluacją wewnętrzną.
• Drogi i bezdroża ewaluacji / Bolesław Niemirko. W: „Kwartalnik Pedagogiczny”. 1996, nr 4, s. 3-32
  Artykuł stanowi wprowadzenie do teoretycznej i praktycznej problematyki ewaluacji dydaktycznej, rozumianej jako ocenianie warunków, przebiegu i wyników nauczania. Autor tłumaczy sens edukacyjny ewaluacji dydaktycznej, którą traktuje jako przedmiot badań naukowych, przybliża możliwe typy badań ewaluacyjnych. Opisuje rodzaje informacji zbieranej w procesie ewaluacji i ich znaczenie.
• Ewaluacja a jakość pracy w oświacie / Włodzimierz Kruszwicki. W:  „Dyrektor Szkoły”. 2003, nr 4, s. 19-20
  Wyjaśnia pojęcia takie jak: ewaluacja, zapewnienie jakości, TQM, certyfikacja. Opisuje, z jakich etapów składa się proces ewaluacji.
• Ewaluacja: czemu i komu ma służyć? / Beata Rechnio. W:  „Wszystko dla Szkoły”. 2004, nr 4, s. 1-3
  Artykuł zawiera wyjaśnienie pojęcia ewaluacji. Opisuje znaczenie ewaluacji oraz sposoby jej przeprowadzania. Przytacza przykłady różnych form autoewaluacji.
• Ewaluacja – narzędzie wprowadzenia i oceny standardów jakości pracy szkoły / Marcin Majewski. W: „Edukacja i Dialog”. 2000, nr 6, s. 30-36
  Dotyczy mierzenia jakości pracy szkół niepublicznych. Autor artykułu za cel przyjął popularyzację ewaluacji oraz ukazanie przydatności proponowanych procedur ewaluacyjnych dla postawionych zadań. Artykuł wyjaśnia, do czego służy ewaluacja i co możemy ewaluować. Autor pokusił się o omówienie kryteriów ewaluacyjnych oraz o odpowiedź na pytanie, kto ma przeprowadzać ową ewaluację.
• Ewaluacja – problemy zarządzania w oświacie / Zbigniew Radwan. W: „Dyrektor Szkoły”. 1998, nr 9, s. 16-21
  Wyjaśnia, czym jest ewaluacja oraz omawia występujące w praktyce jej formy, a więc: ewaluację jako kontrolę i ocenę, ewaluację jako badanie dla celów standaryzacyjnych, a także ewaluację jako samorefleksję, planowanie i rozwój szkoły. Autor artykułu opisuje kolejne fazy w procesie ewaluacji, przedmiot i metody samoewaluacji w szkole oraz trudności towarzyszące całemu procesowi i próby ich przezwyciężania.
• Ewaluacja w edukacji / Wiesława D. Prążyńska. W: „Biblioteka w Szkole”. 2001, nr 10, s. 6-7
  Artykuł daje odpowiedź na pytania: czym jest ewaluacja i co jest jej obiektem. Po co i w jakim celu przeprowadza się ewaluację i jakie są jej fazy. Jakimi cechami charakteryzuje się ewaluacja i jakimi metodami się posługuje, a wreszcie jakie metody badawcze stosuje. Artykuł zawiera ponadto przykłady ewaluacji (lekcji, programu nauczania, spotkania szkoleniowego).
• Ewaluacja w praktyce / Marcin Sochacki. W: „Remedium”. 2000, nr 10, s. 2-3
  Autor wymienia zalety ewaluacji w działalności profilaktycznej, dotyczącej substancji psychotropowych. Pokazuje możliwość prowadzenia różnych badań ewaluacyjnych, nie tylko tych najpopularniejszych w formie ankiety. Problematyka artykułu poruszana jest w taki sposób, iż może być zastosowana w innych niż profilaktyka uzależnień okolicznościach.
• Ewaluacja w reformie systemu edukacji / Leszek Korporowicz. W:  „Polityka społeczna”. 1998, nr 9, s. 20-24
  Artykuł jest refleksją nad zasadniczymi celami oraz sposobem funkcjonowania ewaluacji. Autor zwraca uwagę na przemyślany wybór form ewaluacji w zastosowaniu do przedsięwzięć reformujących, a nie odtwarzających czy doskonalących istniejące już
  i sprawdzone systemy działań lub programów. Omawia trzy poziomy społecznego bytu ewaluacji: operacyjno – przedmiotowy, metodologiczny i aksjologiczny. Zajmuje się strategicznymi wyzwaniami ewaluacji.
• Ewaluacja w zreformowanej szkole – nowe obszary i techniki oceniania / Iwona Górka. W: „Wychowawca”. 2005, nr 2, s. 21-23
  Autorka omówiła funkcje, jakie pełni ewaluacja we wszystkich przejawach życia szkolnego. Poruszyła problem wewnętrznego mierzenia jakości, zewnętrznego nadzoru pedagogicznego nad pracą szkół i roli jaką pełni. Artykuł dotyczy też ewaluacji w dydaktyce, wyjaśnia na czym polega i co można ewaluować. Porusza problem ewaluacji systemu oceniania.
• Ewaluacja – zaproszenie do rozwoju / Leszek Korporowicz. W: Edukacja i Dialog”. 2000, nr 6, s. 15-20
  Dotyczy pojęcia ewaluacji i kryteriów ewaluacyjnych. Wyjaśnia społeczne przesłanie, jakie niesie ewaluacja realizowana w ramach licznych programów PHARE realizowanych w polskim systemie edukacji ostatnich kilku lat, szczególnie w programie TERM (Doskonalenie Zarządzania Reformą Oświatową) i SMART (Strategia Zrealizowania Badań Reformy).
• Po co ewaluacja? / Michał W. Kowalski. W: „Edukacja i Dialog”. 2000, nr 6, s. 20-21
  Autor omawia proces badań ewaluacyjnych i próbuje określić jego cele. Pisze jak projektować ewaluację oraz ukazuje schemat, którym jego zdaniem należy się posługiwać prowadząc badania ewaluacyjne. Omawia wszystkie etapy tego badania.
• Procedura badań ewaluacyjnych w mierzeniu jakości pracy szkół / Michał Kowalski. W:  „Konspekt”. 2002, nr 3(3), s. 29-33
  Artykuł przedstawia procedurę badań ewaluacyjnych pozwalającą na dokonanie „studium przypadku” – jakości pracy danej szkoły. Procedura taka została zaproponowana grupie wizytatorów województwa mazowieckiego i lubelskiego, przy czym wizytatorzy z Mazowsza mieli okazję zastosować ją w praktyce w ramach szkolenia „Mierzenie jakości szkół i placówek” realizowanego przez Kuratorium Oświaty w Warszawie od stycznia do czerwca 2001 roku.
• Społeczne wyzwania ewaluacji / Leszek Korporowicz. W:  „Remedium”. 2000, nr 10, s. 6-8
  Artykuł jest socjologiczną refleksją nad ewaluacją, dotyczy ewaluacji jako ważnego elementu strategii działań społecznych. Opisuje proces ewaluacji, jego fazy i modele. Omawia społeczne wymiary ewaluacji. Autor wyraża pogląd, że podobnie jak strategie tak i techniki realizacji działań ewaluacyjnych stanowić powinny przedmiot systematycznej refleksji, nie tylko socjologów, ale wszystkich powstających w Polsce środowisk ewaluacyjnych.
• Zadania ewaluacji w reformowanej szkole / Krystyna Wiącek. W: Wszystko dla Szkoły”. 2000, nr 10, s. 7-8
  Artykuł wyjaśnia pojęcie i typy ewaluacji oraz daje propozycję sposobu prowadzenia ewaluacji w szkole.

Wydawnictwa zwarte

• Autoewaluacja w szkole. Pod red. Elżbiety Tołwińskiej-Królikowskiej. Warszawa: Wydawnictwa CODN, 2003
  Publikacja powstała w ramach długoletniej współpracy między Centralnym Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie i szwajcarską Centralą Doskonalenia Nauczycieli Szkół Średnich w Lucernie. Adresatami podręcznika są przede wszystkim dyrektorzy szkół i nauczyciele. Książka podaje definicje, rodzaje i przebieg ewaluacji w szkole, a także znaczenie ewaluacji w procesie badania jakości oraz związki ewaluacji ze zmianą. Autorzy pokusili się o scharakteryzowanie procesu ewaluacji poczynając od planowania ewaluacji, poprzez realizację (tu metody doboru próby, metody zbierania danych), kończąc na jej podsumowaniu (metody analizy danych i raport). Niemało miejsca w wydawnictwie zajmuje problematyka autoewaluacji w praktyce szkoły i pracy nauczyciela. Końcowe rozdziały to zarządzanie autoewaluacją jako projektem – przedsięwzięciem oraz niełatwe zagadnienie „jakości ewaluacji” (standardy, zasady etyczne). Książka zawiera słownik ważniejszych pojęć oraz zaopatrzona jest w bibliografię.
• Ewaluacja w edukacji. Red. naukowy Leszek Korporowicz. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1977
  Dość obszerna publikacja dotycząca wszystkich aspektów ewaluacji w placówkach oświatowych. Wyjaśnia, czemu ma służyć ewaluacja. Zawiera wyjaśnienia pojęć związanych z ewaluacją, główne podejścia do problemu, projektowanie i metody badawcze oraz opisuje praktyczny kontekst ewaluacji. Książka zaopatrzona jest w słownik ważniejszych pojęć, zawiera obszerną bibliografię.
• Kędracka-Feldman, Ewa: W trosce o jakość szkoły. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 2004
  Broszura z serii „Biblioteczka Dobrego Nauczyciela”. Wyjaśnia pojęcie jakości pracy szkoły. Nawiązuje do teorii zarządzania oraz zadań szkoły w świetle rozporządzenia o nadzorze pedagogicznym.
• Kordziński, Jarosław: Mierzenie jakości pracy w oświacie. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 2004
  Niewielka broszura z serii „Biblioteczka Dobrego Nauczyciela”. Wyjaśnia, czym jest proces mierzenia jakości pracy placówek oświatowych. Omawia zadania nadzoru pedagogicznego zgodne z rozporządzeniem MENiS z dn. 23.04.2004r. Podejmuje temat zewnętrznego i wewnętrznego mierzenia jakości pracy szkół, omawia standardy jakości pracy szkoły, zgodne z rozporządzeniem o nadzorze pedagogicznym.
• Czy nasza szkoła jest dobra?/ MacBeath, Jon i in. W: Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 2003
  Książka jest przekładem z języka angielskiego. Porusza problem doskonalenia się poprzez samoocenę. Opiera się przede wszystkim na europejskim projekcie badawczym w ramach programu SOKRATES zatytułowanym „Ocena jakości w edukacji szkolnej”. Opisuje struktury i algorytmy niezbędne do ewaluacji. Zawiera bibliografię.
• Stróżyński, Klemens: Jakość pracy szkoły: praktycznie. Warszawa, Łódź: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2003
  Przytacza współczesne pojęcie jakości pracy szkoły. Sporo miejsca poświęca planowaniu, diagnozie i mierzeniu jakości pracy szkoły. Daje wiele praktycznych wskazówek jak przygotować i wykorzystać niektóre narzędzia badawcze mogące posłużyć również celom ewaluacyjnym. Zawiera bibliografię komentowaną.