Życiopisanie z gitarą przez świat

 Czarno-białe zdjęcie Edwarda Stachury ze zbiorów Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza. Na zdjęciu Edward Stachura stoi na tle wysokiego żywopłotu, prawą ręką trzyma gitarę na swoim prawym ramieniu, w lewej ręce trzyma kapelusz. Jest ubrany w jasną koszulę i jasne spodnie z czarnym paskiem.
Obieżyświat, wolny duch, „poeta wyklęty”, karciany szuler, ogrywający kolegów studentów z zegarków i ubrań. Taki właśnie był Edward Stachura, który już za życia obrósł w legendę. W kontekście Stachury często się mówi o „życiopisaniu”, czyli wierności swojemu doświadczeniu, które przelewał na swoją twórczość. To w jego utworach bohaterowie są wrażliwymi, wyobcowanymi samotnikami, którzy przeżywają swój los jako włóczęgę bez celu, ucieczkę przed śmiercią.

Stachura wyłamywał się konwencjom literackim. Tworzył prozę, poezję, poematy, utwory zbliżające się do prozy poetyckiej, ballady, czy gawędy. Rozgłos przyniosła mu powieść „Siekierezada albo Zima leśnych ludzi” (1971), za którą, wbrew głosom krytyków, otrzymał nagrodę im. Stanisława Piętaka. Stachura bywa nazywany przedstawicielem „poezji czynnej”, którą tworzył niejako w drodze, często ją śpiewając, recytując i uaktualniając. W jego twórczości uwidacznia się konflikt między potrzebą afirmacji życia, człowieka i natury a poczuciem obcości, egzystencjalnego lęku i odrazy do życia w warunkach współczesnej cywilizacji.

W dorobku „kaskadera literatury” znajdziemy m.in. zbiory opowiadań „Jeden dzień” i „Falując na wietrze”, powieści „Cała jaskrawość” i „się”, dialog filozoficzno-poetycki „Fabula rasa”, czy luźno skomponowaną opowieść poetycką „Wszystko jest poezja”. W latach 80. niezwykle popularna była „dżinsowa seria” dzieł pisarza, która ukazywała się nakładem wydawnictwa Czytelnik. Po dziś dzień w Bieszczadach odbywają się „stachuriady”, a Stare Dobre Małżeństwo trzon swojego repertuaru czerpie właśnie z twórczości Stachury. Jego życie i twórczość nieustannie fascynują kolejne pokolenia, zwłaszcza młodych ludzi. 18 sierpnia 2022 roku przypada 85. rocznica urodzin tego oryginalnego pisarza.

Fot. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza